Grób polskiego króla w Ossiach – legenda, czy fakt historyczny ?

 Bolesław II
 Jeden z najbardziej zasłużonych władców Polski – Bolesław II,  noszący wiele, nie zawsze pochlebnych przydomków jest postacią niezwykle kontrowersyjną.
Historycy nie dysponują zbyt dużą ilością danych o życiu i okresie panowania króla, ale z tych skąpych i bardzo często sprzecznych informacji wynika, że t.zw. ” prawdy historyczne ”  bywają dowolnie dopasowywane do potrzeb dogmatyki kościelnej, lub systemów politycznych.

Trzy legendy, ale tylko jeden  „materialny ” ślad.

Faktem jest, że w 1079 roku Bolesław II po opuszczeniu Polski znalazł schronienie na Węgrzech u zaprzyjaźnionego króla Władysława, ale od
tego momentu losy króla pozostają  nieznane. 
Istnieją trzy wersje dotyczące życia i śmierci Bolesława II na wygnaniu : jedna z nich głosi, że król został rozszarpany przez psy myśliwskie w czasie polowania, według innej legendy zabójstwa dokonali wrodzy królowi możni węgierscy, natomiast trzecia mówi, że król gnębiony wyrzutami sumienia odbył pielgrzymkę do papieża i uzyskał odpuszczenie popełnionego czynu. W drodze powrotnej, obłożony pokutą dożywotniego milczenia , trafił przypadkowo do klasztoru Benedyktynów w Ossiach. Jako nieznany pokutnik – niemowa przez lata wykonywał najcięższe prace, dopiero ciężko chory, przeczuwając bliską śmierć wezwał opata klasztoru i wyjawił tajemnicę swego życia, dokumentując to posiadaniem pierścienia królewskiego. Wkrótce potem zmarł i został pochowany w kościele klasztornym.
Legendę tę potwierdza grób znajdujący się pod północną ścianą kościoła w Ossiach. Napis wyryty na marmurowej tablicy wskazuje, że tu pochowany został król Polski Bolesław II.

Informacje dotyczące Bolesława II w kronikach klasztornych, prasie i literaturze.

Z zapisów klasztornych wynika, że już w początkach XVII wieku grób był obiektem pielgrzymek z Polski, a wiele gazet w Polsce, Austrii i na Węgrzech zajmowało się tajemnicą grobu polskiego króla w Ossiach.
W kronikach klasztornych, które rozpoczęto ponownie pisać w XVI w. ( wcześniejsze zapisy zaginęły w czasie najazdu Turków ), znajdują się wzmianki o Bolesławie II:
– w drugiej połowie XI wieku opat Tuecho przyjął do klasztoru pokutnika – niemowę,
– opat Zaharias Gröblacher (1587 – 1593) umieszcza w kronikach klasztornych imię Bolesława II, –
 – 13 października 1689 r. klasztor obchodził  1000 – lecie powstania. Opat Ibelbacher podaje, że jednym z powodów uroczystości było 600 – lecie pobytu króla Polski Bolesława II w klasztorze,
– opat Virgil Gleissenberger (1725 – 1737), znaczący w Karyntii poeta baroku, napisał składający się z sześciu pieśni epos „BOLESLAUS II REGE POLONAIE, OSSIACI , w którym opiewa życie króla.

Zapisy te mogą być potwierdzeniem legendy o pobycie i śmierci króla Bolesława II w Ossiach, ale jedynie stwierdzenie ” i g n o r a m u s   e t i g n o r a b i m u s ” jest adekwatne do stanu historycznej wiedzy na ten temat.

Wykopaliska, renowacje i próby  ” upiększenia ” grobu.

Graf Rudolf Goess, gubernator Galicji, zlecił w 1839 r. przeprowadzenie wykopalisk, które nie dostarczyły przekonujących dowodów, mogących potwierdzić legendę. Po zakończeniu I wojny światowej, w r.1918 rząd polski wyraził życzenie przeniesienia grobu do Krakowa, co spotkało się z odmową władz austriackich.
W wyniku dalszych pertraktacji dokonano  w roku 1930 renowacji zabytku. Stacjonujący po II wojnie światowej w pobliżu Karyntii Legion Polski przeprowadził restaurację grobu bez zgody konserwatora. Powołana 22 sierpnia 1950 r. komisja poleciła doprowadzenie zabytku do stanu pierwotnego.
Drugie wykopaliska dokonane w 1953 r. na zlecenie Polki dr. Karoliny Lanckorońskiej również nie przyczyniły się w sposób przekonujący do wyjaśnienia tajemnicy grobu. Ponowna próba przetransportowania zabytku do Polski w celu dokonania renowacji podjęta w roku 1976 nie uzyskała aprobaty władz austriackich. 
W latach osiemdziesiątych Telewizja Polska, przedstawiciele Fundacji Orła Białego i Ministerstwa Kultury i Sztuki byli kilkakrotnie w Ossiach; w wyniku tych wizyt sporządzono plany renowacji przewidujące wiele elementów upiększających, co nie wywołało entuzjazmu konserwatora. Na prace te została  przekazana pewna suma pieniędzy i  …….  od tej pory nic się nie działo.

 Konieczność ratowania zabytku.

 Grób był zaniedbany i wymagał natychmiastowej restauracji. Ubytki w tablicy marmurowej wypełniono cementem, a znajdujący się nad tablicą fresk był także w fatalnym stanie. Drewniane zadaszenie groziło zawaleniem, a zmurszałe gonty nie chroniły przed opadami. Metalowe ogrodzenie było w dużym stopniu przerdzewiałe, natomiast elementów pozłacanych można  się było jedynie domyślać. Władze austriackie (również kościelne) nie były zainteresowane restauracją grobu, uzasadniając to brakiem środków finansowych. Pozostawienie zabytku w takim stanie doprowadziłoby nieuchronnie do całkowitej ruiny, a ponadto byłoby złym świadectwem dla Polski i Polonii austriackiej.

 Komitet Pielęgnacji Grobu Bolesława II.

 Uznając konieczność ratowania grobu-zabytku przed całkowitym zniszczeniem stworzyłem w dniu 17 października 1998 roku  Komitet, którego zadaniem było zapewnienie środków finansowanych, oraz nadzór i koordynacja prac konserwatorskich, jak również dalsza, stała  opieka.
Plan renowacji został uzgodniony z konserwatorem zabytków w Klagenfurcie i rozpoczęło się  niewdzięczne i mozolne zbieranie środków finansowych.
Pokrycie kosztów renowacji było możliwe głównie dzięki ofiarności Polaków mieszkających w Austrii, a interesującym doświadczeniem było spontaniczne poparcie finansowe osób średnio zamożnych w odróżnieniu do tych, których sytuacja finansowa była zdecydowanie lepsza. Słowa podziękowania należą się również Prezydentowi RP Aleksandrowi Kwaśniewskiemu, rządowi Karyntii, burmistrzowi gminy Ossiach, a szczególnego uznania wymaga wsparcie finansowe Prymasa Polski, kardynała Józefa Glempa, któremu miałem możliwość osobiście przedstawić plany i argumenty konieczności ratowania grobu. Swoją “cegiełkę” dołożył również Zespół Regionalny z Lipiec Reymontowskich. W ramach jednego z występów na terenie Karyntii zorganizowano loterię fantową, a zebrane pieniądze zostały przekazane na renowację.

 Ślad polskości na ziemi austriackiej w pełnym blasku.

 Po pięciu latach starań, w dniu 14 czerwca 2003 roku odbyło się bardzo uroczyste odsłonięcie grobu zapoczątkowane mszą koncelebrowaną przez polonijnych duszpasterzy z Wiednia, Graz i Klagenfurtu,oraz prałata kościoła klasztornego w Ossiach. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele polskiej ambasady w Wiedniu, minister Adam Hałaciński, oraz konsul Zbigniew Zaręba; obecni byli też przedstawiciele władz lokalnych. Z dużym zainteresowaniem śledzili przebieg uroczystości mieszkańcy Karyntii, a licznie zgromadzona Polonia ze łzami w oczach odśpiewała wraz z chórem Gaudete  Mazurka Dąbrowskiego. Przebieg uroczystości udokumentowali przedstawiciele lokalnych środków masowego przekazu – prasa, telewizja i radio z Karyntii, oraz TV Polonia.
W celu uniknięcia „zatargów” z historykami, w pobliżu grobu została umieszczona tablica informująca, że jest to  d o m n i e m a n e  miejsce spoczynku  króla Polski.
Portalem 

 red. Jerzy Konarzewski

 źródła:

Bibliografia
Memorabilienbuch I,II
F.W.LEITNER,die Kärntner Zeitschrift „Carinthia”
Mathhias de Misheowa, „CHRONICUM POLONIAE”; „DE VETUSTABIUS POLONARUM” 
Zaharias Gröblacher, „Annales Ossiacenses”
Jan Długosz, „ISTORIA POLSKIi”
Martin Kromer, „DE ORIGINAE ET REBUS GESTIS POLONARUM”
Josephus Wallner, „ANNUS MILLESIMUS OSSIACENSIS”
Virgill Gleissenberger, „BOLESLAUS REGE POLONAIE,OSSIACI”
Siegfried Hartwagner, „OSSIACH KIRCHE UND STIFT”
H.Thümmer, „STANISLAUS”
E:Lorenz,”DER STUMME BÜSSER VON OSSIACH”
J:Nep.Vogel, „DER STÜMME BÜSSER ZU OSSIACH”
Göram Lindahl, „DAS GRAB UND SEINE LAGE”
Mayers Enzyklopädie 1972, „BOLESLAUS 1083 IN OSSIYCH”
H:Hermann, „DIE BESUCHE AN DES BÜSSERS BOLESLAUS GRAB”
J:Jenull, „BOLESLAUS”

Tagi: polonia austria karyntia krol Polski boleslaw II historia polski w austrii

Kategoria: Archiwum /, Z kraju i ze świata