„Szczyt NATO czyli drogowskaz”

W związku ze zbliżającym się szczytem NATO w Polsce, który odbędzie się w dniach 8-9 lipca br. w Warszawie, Instytut Polski w Wiedniu prezentuje kolejny materiał informacyjny, tym razem o historii szczytów NATO.

Szczyt NATO to spotkanie przywódców państw członkowskich, na którym podejmowane są najważniejsze decyzje dotyczące przyszłości polityczno-wojskowego Sojuszu. Mogą one dotyczyć np. nowej strategii działania, rozwoju niezbędnych zdolności do wypełniania głównych misji, przyjmowania członków lub współpracy z państwami partnerskimi. Do podjęcia decyzji konieczny jest konsensus, który najczęściej wypracowywany jest jeszcze przed szczytem. W ten sposób sojusznicy zmniejszają ryzyko podziałów, które mogłyby osłabiać wiarygodność gwarancji wzajemnej obrony, jakiej udzielają sobie państwa w ramach NATO. Miejsce organizacji szczytu ma często znaczenie symboliczne i wzmacnia polityczne oddziaływanie Sojuszu. Sam szczyt jest także ogromnym wyzwaniem organizacyjno-logistycznym.

W okresie zimnej wojny, kiedy głównym zadaniem dla NATO była obrona własnego terytorium przed agresją ZSRR i państw Układu Warszawskiego, Sojusz rzadko organizował szczyty nie wykorzystując w pełni swojego politycznego potencjału. Od chwili podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego 4 kwietnia 1949 r. do pierwszego szczytu w Paryżu w 1957 r. upłynęło sześć lat. Jeszcze dłużej, bo aż 17 lat trzeba było czekać na kolejny szczyt w Brukseli w 1974 r. Odprężenie w relacjach między Zachodem i Wschodem oraz próby powstrzymania wyścigu zbrojeń sprawiły, że przez następne półtorej dekady przywódcy spotykali się częściej, aby wytyczać nowe kierunki działań. W sumie od czasu powstania NATO do 1989 roku, uznawanego umownie za moment zakończenia zimnej wojny, szefowie państw i rządów NATO spotykali się 10 razy. Dezintegracja ZSRR i rozwiązanie Układu Warszawskiego oznaczały koniec epoki świata dwubiegunowego a NATO stanęło przed zupełnie nowymi wyzwaniami i koniecznością dostosowania się do nowych realiów geopolitycznych. Jednym z głównych zadań Sojuszu stało się zbudowanie trwałego bezpieczeństwa w Europie z Rosją jako partnerem, przezwyciężenie zimnowojennych podziałów, a także przejęcie większej odpowiedzialności za bezpieczeństwo poza własnym terytorium. W tej nowej rzeczywistości niektóre szczyty miały prawdziwie historyczne znaczenie. W 1991 r. w Rzymie NATO przyjęło po raz pierwszy jawną koncepcję strategiczną, w której zapisano, że jednym z najważniejszych zadań dla NATO będzie współpraca zarówno z istniejącym jeszcze ZSRR, jak i nowymi demokracjami w Europie Środkowo-Wschodniej. W maju 1997 r. na szczycie w Paryżu zaproszenie do NATO po raz pierwszy w historii otrzymały byłe państwa Układu Warszawskiego: Czechy, Polska i Węgry. NATO i Rosja uznały natomiast, że nie traktują się jak przeciwników i podpisały „Akt założycielski o wzajemnych stosunkach, współpracy i bezpieczeństwie”, który otwierał drogę do  pogłębionej współpracy.

Kamieniem milowym w rozwoju NATO był szczyt w Lizbonie w 2010 r., na którym została zatwierdzona nowa koncepcja strategiczna. Sojusznicy zdecydowali, że głównymi misjami NATO, obok kolektywnej obrony, będzie budowanie bezpieczeństwa opartego na współpracy z innymi państwami oraz zdolność do reagowania na kryzysy poza terytorium państw członkowskich.

Do historii przeszedł też szczyt w Newport w Walii we wrześniu 2014 r. Chociaż wcześniej planowano, że głównym tematem będzie nowa misja NATO w Afganistanie, agresywna polityka Rosji wobec Ukrainy i zaanektowanie Krymu, a także gwałtowne pogorszenie bezpieczeństwa na południe od Europy zmusiło Sojusz do zmiany priorytetów.

Przywódcy uzgodnili m.in. plan działań, który miał doprowadzić do wzmocnienia zdolności do reagowania na nowe zagrożenia. Jego głównymi elementami jest utworzenie sił bardzo wysokiej gotowości (VJTF) o wielkości brygady, które są elementem większych sił odpowiedzi NATO (NRF) i mają być zdolne do działania w ciągu kilku dni, wzmocnienie całości NRF do ok. 40,000 żołnierzy, rozmieszczenie komórek dowodzenia (NFIU) w ośmiu państwach wschodniej flanki (Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria) oraz podniesienie stopnia gotowości dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego w Szczecinie. Na szczycie w Warszawie w 2016 r. NATO nie tylko oceni czy plan udało się zrealizować, ale może podjąć też kolejne ważne decyzje w sprawie dostosowania Sojuszu do nowych zagrożeń z wszystkich kierunków.

 

Źródło: Ministerstwo Spraw Zagranicznych / Wojciech Lorenz, Analityk do spraw bezpieczeństwa międzynarodowego i przemysłu obronnego, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Tagi: bezpieczeństwo w Europie, Internetowy Magazyn Polonijny, państwa członkowskie NATO, polonijni politycy, polski portal w Austrii, Szczyt NATO

Kategoria: Archiwum /, Z kraju i ze świata